شد شناسی/ فلسفه قیطانی/ نوشتار سوم/عبدالکریم قیطانی فرد

شدشناسی
نوشتار سوم
کریم قیطانی'>قیطانی فرد
 

زمان وجودی چیست و چه عناصر و ساختاری دارد؟ آیا زمان وجودی مانند زمان قراردادی ذهنی است یا اینکه در خارج از ذهن وجود دارد؟میان زمان و جهان هستی چه روابطی وجود دارد؟آیا زمان در کیهان اتفاق می افتد، و وجود زمان به وجود کیهان وابسته است؟ زمان چه رابطه ای با حرکت دارد؟

 به هرجا بنگری زمان را درمی یابی، در نشستن، بلند شدن ، راه رفتن ، رشد کردن، فکر کردن ، خوردن و آشامیدن، و در کل هیچ رخدادی را نمی توان بدون رخ دادن زمان تصور کرد و بدین معنا که تا زمان نباشد هیچ کوچکترین حرکتی در جهان اتفاق نمی افتد که در این مقال،سعی من بر آن است که با زبانی ساده و ابتدایی استدلالات عقلی  و منطقی ام را جهت پرداختن به ماهیت و چیستی زمان وجودی بکار گیرم تا شاید گره ای بسیار کوچک از پیچیدگی این معمای بزرگ و شگفت انگیز باز کرده باشم و امید بر آنکه این تلاش مورد توجه دوستداران و عاشقان خرد، معرفت و علم قرار گیرد.
بارها و بارها اگر بپرسند جوهر جهان هستی چیست؟ پاسخ خواهم داد جوهر جهان هستی بمعنای حقیقی فقط و فقط زمان وجودی است. حقیقتا در وجود جهان مادی همه چیز عَرَض است و هیچ چیزی قائم بر خودش نیست،بلکه هر چیزی قائم بر زمان است. اما حرکت چیست و چه رابطه ای با زمان دارد؟ حرکت، خروج تدریجی شئ از قوه بوسیله زمان، به فعل است که این خروج در ماهیت خود عرض است و به زمان وفعل نیازمند است. بدین معنا که تا زمان نباشد، فعلی نیست و تا فعل نباشد خروجی برای قوه نیست؛ پس حرکت وابسته به زمان است و تا زمان نباشد هیچ حرکتی بوجود نمی آید، اما از آنجایی که وجود زمان در وجود حرکت تجلی می یابد، شناخت ما از زمان بوسیله حرکت صورت می پذیرد و این دلیلی بر تقدم حرکت بر زمان نیست . زمان امری واقعی است، اگر دقیقتر به پیرامون خود بنگریم متوجه می شویم که تمامی اجزاء جهان ذاتا زماندار هستند، اگر اینگونه نباشد نمی توانیم آنها را با زمان اندازه گیری کنیم و برای آنها عمری قائل شویم همانگونه که تا چیزی دارای وزن نباشد نمی توانیم وزن آن را بسنجیم، و از طرفی دیگر هر جزئی که زماندار است دارای حرکت است، پس آنچه دارای حرکت است دارای ابتدا ، فعل و انتها نیز می باشد.
خوب در اینجا می توان طبق استدلالات فوق استدلال کرد که انسان، حیوان، درخت ، کوه، زمین و کیهان، همه دارای ابتدا و انتهای محض هستند و پیش از هر ابتدای محض و پس از هر انتهای محض نیستی آن ماده است، اما نه به گونه ای که عدم باشد . پس باید اینگونه فکر کنیم که ابتدای محض هر جوهری در وجود خود، نوعی حرکت است و هر حرکتی نیازمند زمان است پس زمان پیش از حرکت باید وجود داشته باشد تا ابتدایی ترین اجزای جوهر ماده از قوه به سمت فعل خارج شوند و قادر باشند بسوی تکامل خود بحرکت در آیند که این امر و کلیه استدلالات در مورد کیهان بعنوان کلیت ماده صادق است. پس منشا اتفاق زمان وجودی باید در خارج از کیهان مادی باشد تا کیهان در آغاز خود بتواند در بستر آن از قوه به فعل درآید. حال این سوال پیش می آید که ماهیت زمان وجودی چیست و ساختار آن چگونه است؟ زمان وجودی، جوهر کیهان است، باید اطمینان پیدا کرد که جهان هستی را با کیهان نمی توان محدود کرد  بلکه جهان هستی چیزی فراتر از کیهان مادی است، چیزی که زمان وجودی را نیز در خارج از کیهان دربر می گیرد. نیستی بر دو نوع است، نیستی ماده و نیستی صورت ماده که همان عدم است. نیستی مربوط به جهان مادی و نیستی صورت محض جهان مادی  دو امر بسیار متفاوت اند چرا که نیستی مادی هر چیزی وابسته به عینیت آن است، اما صورت ماده وابسته به عینیت نیست. از این رو نیستی مادی هر چیزی در محضر عالم صورت ها، دارای وجود است. وجودی که حس آن بدلیل آنکه هنوز در ماده پدیدار نیست از توان حواس ما خارج است. در عالم صورت ها، ماده ای توان پایداری ندارد مگر آنکه ماده در وجود فضای بسیارعظیمی توسط نیروی زمان بوجود آمده باشد و از آنجایی که هر جزئی از جهان هستی ابتدا و انتهای محض دارد، پس زمان که جزئی از جهان هستی ست، دارای ابتدا و انتهای محض است. اما بر خلاف ماده که نمی تواند همزمان هم دارای ابتدا و انتها باشد ، روشن است که ابتدا و انتهای زمان بصورت همزمان وجود دارند، چرا که اگر انتهای محضی در زمان موجود نباشد، حرکت هر چیزی همواره به سمت جلو، آینده و انتهای محض خود نیست و در این صورت ماده قادر خواهد بود حرکتی معکوس و رو به عقب نیز داشته باشد که این امر در خیال انسان می گنجد. ابتدای محض و انتهای محض زمان مانند هر چیز دیگر به یکدیگر پیوسته نیستند، بلکه هر دو جدا و در تقابل و تضاد با یکدیگر وجود دارند.

ادامه دارد...